W federalnych systemach władza polityczna jest podzielona pomiędzy dwa autonomiczne zestawy rządów, jeden narodowy i drugi subnarodowy, z których oba działają bezpośrednio na ludzi. Zazwyczaj konstytucyjny podział władzy ustanawia się między rządem krajowym, który sprawuje władzę na całym terytorium kraju, a rządami prowincji, które sprawują niezależną władzę na własnym terytorium. Wśród ośmiu największych krajów świata pod względem obszaru, siedem – Rosja, Kanada, Stany Zjednoczone, Brazylia, Australia, Indie i Argentyna – są zorganizowane na szczeblu federalnym. (Chiny, trzecie co do wielkości, są państwem unitarnym). Do krajów federalnych należą również m.in. Austria, Belgia, Etiopia, Niemcy, Malezja, Meksyk, Nigeria, Pakistan, Szwajcaria, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Wenezuela.
Samorząd lokalny oraz sądownictwo w Polsce
Instytucje rządowe i procesy polityczne występujące w tych systemach federalnych są bardzo zróżnicowane. Po pierwsze, można wyróżnić szereg systemów, w których ustalenia federalne odzwierciedlają dość wyraźne podziały kulturowe. Klasycznym przykładem tego typu jest Szwajcaria, gdzie ludność posługuje się czterema różnymi językami – niemieckim, francuskim, włoskim i rzymskim – a system federalny łączy 26 różnych historycznie i kulturowo jednostek, zwanych kantonami i demikantonami. Konstytucja szwajcarska z 1848 roku, zmieniona w 1874 roku, przekształciła w nowoczesny kraj związkowy konfederację utworzoną w XIII wieku przez trzy kantony leśne: Uri, Schwyz i Unterwalden. Najważniejszymi agencjami rządu federalnego są: dwuizbowa władza ustawodawcza, składająca się z Rady Narodowej reprezentującej bezpośrednio ludność i Rady Stanu reprezentującej członków konstytucji jako podmioty; władza wykonawcza (Bundesrat) wybierana przez obie izby władzy ustawodawczej na wspólnym posiedzeniu; oraz sąd najwyższy, który wydaje decyzje w sprawach dotyczących stosunków kantonalnych i federalnych.
Uregulowania Federacji Rosyjskiej, choć znacznie różnią się od siebie, odzwierciedlają również różnorodność kulturową i językową kraju. W związku z tym, w zależności od swojej wielkości i historycznie zajmowanych terytoriów, mniejszości etniczne mogą mieć swoją własną autonomiczną republikę, region lub dystrykt. Takie podziały zapewniają różny stopień autonomii w ustalaniu polityki lokalnej i stanowią podstawę do zachowania kultur mniejszości. Niektóre z tych obszarów zostały włączone do Imperium Rosyjskiego wieki temu, po tym jak ziemie te zostały odebrane Mongołom Złotej Ordy, a inne oparły się okupacji nawet pod koniec XIX wieku. Rosjanie nierzadko tworzą na tych terenach pluralizm ludności. Rząd krajowy składa się z władzy wykonawczej, kierowanej przez prezydenta wybieranego w wyborach krajowych; parlamentu; oraz władzy sądowniczej, która rozstrzyga kwestie konstytucyjne.
